O estudo da capacidade
de acollida do Monumento Natural de As Catedrais, contido no Anexo
III do Decreto polo que se amproba o seu Plan de Conservación, é a
base que sustenta a limitación do acceso á praia en 4.812
persoas/día. O estudo, criticado xa polo xeógrafo Vidal Romaní en
datas precedentes, contén un bo número de incongruencias que deben
levar a desbotar a súa validez a eses efectos. Preténdese neste
artigo analizalo co detemento preciso.
O estudo baséase na
proposta de Cifuentes (1992) para espazos protexidos de
Latinoamérica, modificada por Gómez-Limón García, J. y García
Ventura, D. (2014) para adaptala ás singularidades de diferentes
parques nacionais do territorio español. Trata de establecer un
límite ó número de persoas que pode visitar un espazo sen
prexudicar de xeito significativo o mesmo e mantendo unha experiencia
turística de calidade.
O método diferencia a
capacidade de acollida física
(CAF) que ven a indicar a xente que colle no espazo da
capacidade de acollida ecolóxica (CAE) que serve para limitar
esa cantidade en función do impacto no ecosistema.
Capacidade
de Acollida Física
A CAF calcúlase
multiplicando as personas que collen na superficie do Monumento polas
quendas que poden entrar nel nun día. Calcúlase a xente que colle
medindo a superficie media do areal (estímase unha superficie media
en marea baixa de 50.000 m2) e nas zonas visitables da zona superior
(sendeiros internos do Monumento Natural (2.000 m2),
restaurante (2.200 m2), aparcadoiro (1.750 m2)
e merendeiro (1.700 m2). A superficie total visitable suma
57.600 m2.
Obsérvase que o
estudo suma a superficie fóra da praia á do areal, cando a
limitación de acceso está a aplicarse só para o areal.
Para
definir o espazo que precisa cada persoa téñense en conta 3
posibilidades: un criterio de uso intensivo (5 m2/visitante),
medio (10 m2/visitante) ou baixo (25 m2/visitante).
Un espazo protexido de pequena dimensión e un enorme atractivo
natural debera optarse polo estándar máis baixo (aínda que ter
unha persoa a 5 metros de distancia todo o tempo tampouco semella ser
un uso baixo).
O estudo opta,
sen máis xustificación, por un criterio de uso medio. Obtemos dese
xeito un dato de partida de 5.000 persoas na praia e 700 fóra dela,
un total de 5.700 persoas simultáneamente no Monumento Natural.
A continuación o estudo calcula
cantas quendas de visita collen no monumento, para o que divide as
horas nas que a praia é visitable (estima 4 horas diarias) polo
tempo necesario para visitala (estima 1,5 horas). Para a zona
superior establécese unha dispoñibilidade de 12 horas e tamén 1,5
horas por visita a esta zona). O resultado son 2,66 quendas de visita
á praia e 8 quendas de visita á zona superior.
Multiplicando a xente
que colle simultáneamente polo número de quendas o autor obtén
unha CAF de 19.420 visitantes diarios (13.300 na praia e 6.120 fóra
dela).
De terse
empregado o criterio de ocupación baixa, o resultado sería de 7.768
persoas, delas 5.320 na praia.
Capacidade de
acollida ecolóxica (CAE)
A CAE tenta de
determinar o número máximo de persoas por encima do cal comezan a
aparecer impactos críticos e/o irreversibles ca dinámica natural
dos ecosistemas non pode restaurar, tendo en conta aspectos como a
resiliencia dos sistemas afectados ou limiar de cambio aceptable
(LCA).
A calquera persoa
mínimamente formada no eido ambiental non se lle escapará a
complexidade da valoración apriorística da resposta dun ecosistema
á acción humana: calquera modelo que pretenda facelo suporá unha
enorme simplificación. Neste caso a capacidade de acollida ecolóxica
estímase multiplicando a capacidade física antes calculada por
coeficientes redutores en forma de porcentaxes -os factores de
correción- que consideran, din as autoras, variables físicas,
ambientais, biolóxicas e de manexo.
Os factores empregados
para identificar aqueles impactos críticos que poidan supoñer
restriccións totais ou parciais do uso público, así como plantexar
medidas correctoras naqueles casos nos que os impactos sexan
moderados e/ou reversibles, son os seguintes:
Estima a proporción da
superficie do monumento natural que presenta riscos de erosión en
función da pendente e do comportamento das visitantes. Considera que
pendentes por baixo do 10% presentan risco 0, entre 10 e 20 risco 1 e
superior a 20 risco 1,5, polo que multiplica eses valores pola
proporción de superficie neses intervalos de pendente obtendo un
coeficiente de 0,66. Este valor mutiplícase pola CAF reducindo o seu
valor a un 66% do orixinal.
O cálculo do factor
non está descrito nin xustificado axeitadamente no documento. Fálase
de diferentes tipos de substrato que non son tidos en conta.
Desbótase a erosión nas zonas de baixa pendente cando é
precisamente nestas zonas sobre os cantís onde máis erosión
aparece. Dáse o máximo valor ás fortes pendentes cando son
rochosas e nelas non hai circulación de visitantes. En definitiva,
substitúen a erosividade pola pendente do terreo.
A influencia da marea
considérase como limitante do espazo na praia, considerándose no
cálculo só as épocas de elevada demanda (Semana Santa e verán).
Enténdese que hai 8 horas non aproveitables cada día das -segundo
Meteogalicia- 14,03 horas de luz medias, obténdose unha proporción
de tempo aproveitable do 0,43.
Lonxe de ser un
factor ecolóxico, trátase dun axuste da superficie antes calculada
para a marea baixa, reducindo a extensión media durante o horario de visitas a unha cifra inferior á metade do máximo.
A precipitación
considérase un factor nos casos en que a choiva é superior a 4mm
diarios. A proporción de días sen eses niveis de precipitación na
estación da escola Pedro Murias nos días de Semana Santa e verán,
é de 0,87.
Non é tampouco un
criterio ecolóxico senón un condicionante turístico.
Estímase para axustar
a superficie efectiva á visitable, mediante un cociente entre a
extensión das zonas de acceso público e a superficie total do
Monumento fóra do areal. Ten un valor de 0,79.
Coeficiente
redundante, dado que a superficie empregada nos cálculos excluía xa
a zona non visitable.
As autoras recoñecen a
degradación actual da vexetación, pero entenden que unha vez
implementado o Plan de Conservación os efectos non serán
significativos sobre a vexetación protexida, e consideran que
tampouco o serán sobre a que non o está. Non se calcula coeficiente
reductor debido á vulnerabilidade da vexetación ó pisoteo, o que
supón na práctica un coeficiente de 1 (ausencia de
vulnerabilidade).
Sorprende que no
mesmo apartado se comece admitindo un impacto actual importante e
se remate coa insignificacia do mesmo. Enténdese polas autoras que
grazas a unhas pasarelas que non existen non haberá pisoteo e
tampouco impacto.
Análogamente ó caso
da vexetación, enténdese que non é significativo o impacto sobre a
fauna, polo que se aplica un coeficiente de 1.
Sorprende o
desprezo das responsables do estudo pola análise da degradación da
vexetación e da fauna nun espazo protexido tamén polos seus valores
ecolóxicos e non só xeolóxicos, e sometido á maior presencia de
visitantes de toda Galicia.
Remata a lista de
coeficientes empregados cun factor que valora a proporción de "días
de non aplicación de limitacións pola escasa afluencia" (todo ano
excepto Semana Santa máis 3 meses no verán) fronte ó total de
días, obténdose unha proporción de 0,72.
Trátase dun
coeficiente que propón unha redución da cantidade diaria de
visitantes proporcional ós días sen limitación no ano. É
dicir, que se a limitación de acceso fóse aplicada todos os días o
coeficiente sería 0 e non podería pasar ninguén ó Monumento Natural.
Finalmente, a CAE estímase
multiplicando ós valores iniciais de Capacidade de Acollida Física
por estes coeficientes, excluíndo -de acordo co texto- para a zona
do areal os de "erosión" e "superficie" e para a zona superior o
"coeficiente de marea".
Dese xeito, para a zona
do areal obtéñense, para o criterio de ocupación medio finalmente
adoptado:
CAE areal = 13.300 visitantes/día x
(0,43 x 0,87 x 0,72) = 13.300 x 0,21 = 2.792 visitantes/día
CAE zona superior =
6.120 visitantes/día x (0,66 x 0,43 x 0,87 x 0,72) = 6.120 x 0,33
= 2.020 visitantes/día
A suma desas cantidades
é a que da o total de 4.812 persoas diarias que está a aplicarse na
actualidade.
Conclusións
- Sorprende saber que o modelo empregado pola Consellería establece un máximo de 2.792 visitantes diarias para a praia, admitíndose as restantes 2.020 visitantes no resto do espazo protexido. Porén, na actualidade a suma total está a empregarse como límite para o acceso ó areal, non estando implementada 3 anos despois limitación alguna ó respecto da zona superior.
- Sorprende tamén que eses valores sexan produto dun erro, xa que a multiplicación dos tres coeficientes de aplicación á praia dá 0,27 e non 0,21. O 0,21 xorde de multiplicar ese 0,27 polo coeficiente de superficie 0,79, é dicir, débese a ter aplicado ó areal un coeficiente que o propio texto di que é de aplicación só na zona superior. De aplicarse o valor correcto de 0,27, a capacidade de carga resultante para a praia sería de 3.591 persoas diarias.
- Finalmente, de aplicarse un criterio que priorice a conservación como é "de lei" nun espazo protexido habería que optar polo criterio de ocupación baixo, é dicir, polo CAF de 5.320 para a praia e 2.448 para o resto do Monumento Natural. Nese caso os valores obtidos para a Capacidade de Acollida Ecolóxica serían: CAE praia = 5.320 x 0,27 = 1436 visitantes/día, e CAE zona superior = 2448 x 0,33 = 800 visitantes/día*
- En todo caso, a realidade é que os coeficientes de erosión, de superficie e de comportamento dos visitantes empregados, como pode deducirse deste somero análise, carecen de calquera rigor, servindo únicamente para reducir o valor físico inicialmente calculado a unha cifra que se considerou aceptable. Deben ser substituídos por unha análise rigorosa da capacidade de acollida e resiliencia dos ecosistemas presentes no Monumento Natural.
* De aquí xorde
probablemente a cifra que propón Vidal Romaní para o acceso ós
cantís.
NOTA FINAL: En definitiva, estes
números non teñen en conta consideración ecolóxica algunha e non
se poden considerar máis ca un axuste arbitrario dunha CAF arbitraria, e en nengún caso unha
avaliación da Capacidade de Acollida Ecolóxica, xa que a ese
respecto nin se analiza a degradación dos ecosistemas, nin a
resiliencia das formacións, nin se aplicaron estudos sobre impactos
do recreo na vexetación ou na fauna realizados noutras contornas
similares a este espazo.
Co teu permiso, referencio e copio.
ResponderEliminar